Izolacja fundamentów i drenaż opaskowy. Badania geotechniczne - kiedy je zrobić?

Najpoważniejsze problemy z wodami gruntowymi występują na działkach zlokalizowanych w pobliżu naturalnych zbiorników wodnych oraz na gruntach słabo przepuszczalnych (np. iłach, glinach). Dodatkowym istotnym czynnikiem są opady atmosferyczne, a w szczególności ich okresowe tendencje wzrostowe (wiosną i jesienią). Sposobem na obniżenie poziomu wody w gruncie jest wykonanie drenażu opaskowego wokół budynku. Jednak to tylko dodatkowa ochrona dla domu. Najważniejszym zabezpieczeniem jest bowiem hydroizolacja płaszczyzn poziomych i pionowych fundamentów.

Wysoki poziom wód gruntowych na działce w wielu przypadkach udaje się rozpoznać gołym okiem. Wskazuje na to chociażby występująca tam roślinność. Liczna obecność olch, wierzb, osik oraz sitowia niemal bezsprzecznie świadczy o tym, że teren jest podmokły i budowa na nim będzie wymagała zastosowania specjalistycznych rozwiązań. Ponadto warto także zorientować się, jakie typy budownictwa występują w okolicy. Na gruntach z wysokim lub znacząco podnoszącym się poziomem wód na ogół nie buduje się domów z piwnicami. Dodatkowo dominują tam domy z tzw. wysokim parterem.

Wnikliwa obserwacja terenu bywa pomocna przy wyborze działki pod budowę domu, ale nie zastąpi badań geotechnicznych gruntu. Choć przepisy prawne nie nakazują analizowania uwarunkowań wodno-gruntowych na działkach budowlanych, to w wielu przypadkach analiza ta okazuje się być bardzo pomocna (szczególnie na terenach podmokłych).

Profesjonalne badanie geotechniczne gruntu nie kosztuje wiele, a pozwala na możliwie najlepsze dostosowanie hydroizolacji fundamentów do charakterystyki gleby oraz poziomu występowania i okresowego podnoszenia się wód podziemnych. Dzięki profesjonalnej analizie gruntowej udaje się też prawidłowo zlokalizować budynek na działce oraz wybrać najodpowiedniejszy sposób jego posadowienia.

Istnieją dwa rodzaje hydroizolacji fundamentów:

• izolacja przeciwwodna;
• izolacja przeciwwilgociowa.

O wyborze konkretnego rodzaju zabezpieczenia danego budynku przed działaniem wody decyduje projektant. Jednak na terenach podmokłych i zagrożonych podtopieniami zawsze wykonuje się izolację przeciwwodną (ciężką). Izolacja tego typu jest niezbędna, jeżeli poziom wód gruntowych jest wyższy niż spód ław fundamentowych oraz w przypadkach, kiedy istnieje ryzyko spiętrzania się wód opadowych przy fundamentach.

Izolacja typu ciężkiego znajduje zastosowanie zwłaszcza wtedy, gdy budynek narażony jest na występowanie parcia wody na jego elementy konstrukcyjne. Wówczas też dom z piwnicą lub tylko częściowym podpiwniczeniem nie może być posadowiony na ławach, a na płycie fundamentowej. Materiały wykorzystane do izolacji przeciwwodnej muszą charakteryzować się odpowiednimi parametrami i mieć wysoką jakość. Będą one bowiem pracować w bardzo niekorzystnych warunkach. Dobrze sprawdzą się tu np. szlamy uszczelniające, masy polimerowo-bitumiczne czy właściwie dobrane papy termozgrzewalne. Warto dodać, że materiały przeznaczone do izolacji przeciwwodnych nadają się również do wykonywania izolacji przeciwwilgociowych. Jednak nigdy nie odwrotnie!

Izolację przeciwwilgociową (typu lekkiego) można zastosować wówczas, gdy istnieje pewność, że maksymalny poziom wody gruntowej nigdy nie będzie wyższy niż spód ław fundamentowych czy płyty. Wody podziemne powinny znajdować się kilkadziesiąt centymetrów niżej niż poziom posadowienia domu.

Ponadto ważny jest rodzaj gruntu wokół budynku. Lekka izolacja sprawdzi się na gruntach przepuszczalnych (żwir, piasek), w których woda opadowa nie będzie się utrzymywała i spiętrzała przy fundamentach. Dopuszczalne jest też wykorzystanie lekkiej izolacji przeciwwilgociowej na gruntach mniej przepuszczalnych, ale tylko wtedy, gdy jej działanie zostanie wsparte przez skutecznie funkcjonujący drenaż opaskowy. Na lekką ochronę fundamentów przed działaniem wody nadają się materiały takie jak: emulsje asfaltowe, lepik, papy oraz folie.

Należy zdawać sobie sprawę, że prawidłowa hydroizolacja fundamentów to osłonięcie ich określonym materiałem izolacyjnym zarówno w płaszczyznach poziomych, jak i pionowych. Dodatkowo, izolacja pozioma, pionowa oraz podposadzkowa muszą być ze sobą szczelnie połączone.

Rolą izolacji poziomej jest zapobieganie kapilarnemu podciąganiu wilgoci przez mury. Układa się ją na wierzchu ław fundamentowych oraz pod ścianami parteru lub stropem piwnic.

Z kolei izolacja pionowa ma za zadanie zabezpieczać zagłębione w gruncie fragmenty ścian przed naporem wilgoci. Izolacja ta powinna nie tylko łączyć się z poziomymi, ale również przechodzić w strefę cokołową.

Izolację podposadzkową wykonuje się w celu ochrony przed wilgocią warstw podłogowych. Układa się ją na całej powierzchni posadzek i łączy z hydroizolacją fundamentów.

Nawet przy w miarę korzystnych uwarunkowaniach wodno-gruntowych mogą zdarzać się okresowe wzrosty poziomu wód podziemnych. Nadmiar wody z działki można usunąć, ale należy pamiętać, że nie może to wpływać negatywnie na gospodarkę wodną na sąsiednich działkach. Jedną z metod na osuszenie terenu wokół domu i tym samym ochronę jego fundamentów jest wykonanie zewnętrznego drenażu opaskowego.

Drenaż opaskowy składa się z sytemu rur drenarskich (ułożonych po odwodzie budynku), kilku studzienek i ewentualnie jednej większej studni chłonnej, do której odprowadzany jest nadmiar wody z gruntu. W części dennej studni powinien znajdować się osadnik, który zabezpieczy instalację odwadniającą przed zamuleniem. Rozwiązanie to pozwala na zbieranie zarówno wód opadowych, jak i podniesionych okresowo wód gruntowych.

W wyjątkowo niesprzyjających warunkach wodno-gruntowych czy przy zawodzącej hydroizolacji fundamentów, czyli w przypadkach kiedy woda napływa pod spód budynku, można wspomóc się mniej znanym, ale także skutecznym wewnętrznym drenażem powierzchniowym. Wykonuje się go pod podłogą, wykorzystując zamiast tradycyjnych rur drenarskich specjalny materiał filtracyjny o stosunkowo niewielkiej grubości. Woda zbierana przez drenaż powierzchniowy musi mieć odprowadzenie do drenażu opaskowego.