Masy mineralne tym różnią się od większości innych materiałów izolacyjnych, że są paroprzepuszczalne. Nie hamują więc przepływu pary wodnej przez ściany, dzięki czemu w domu utrzymuje się zdrowy mikroklimat. Stosuje się je przede wszystkim do wykonywania izolacji pionowych. Jedne tworzą sztywne powłoki izolacyjne, a inne – elastyczne. Masy nanosi się w dodatniej temperaturze (najczęściej powyżej +5°C). Masy mineralne zazwyczaj nie wymagają wstępnego gruntowania powierzchni przeznaczonej do uszczelnienia.
Jednoskładnikowe zaprawy uszczelniające
Są to mineralne masy na bazie szarego lub białego cementu portlandzkiego, z których uzyskuje się sztywne powłoki izolacyjne. Wiele z nich zawiera w swoim składzie domieszkę polimerów. Sprzedawane są w postaci suchej, więc przed użyciem trzeba je rozrobić odpowiednią ilością wody. Można je stosować do wykonania izolacji pionowych, a także poziomych w ścianach fundamentowych i piwnicznych. Zapobiegnie to wówczas ewentualnemu przedostawaniu się wilgoci z fundamentów do ścian domu. Wykorzystuje się je również do robienia warstwy izolacyjnej w podłogach i posadzkach narażonych na zawilgocenie. Uszczelnia się nimi również baseny i inne zbiorniki wodne. Robi się z nich także powłokę uszczelniającą pod okładziny ceramiczne w pomieszczeniach, w których panuje duża wilgotność. Zaprawy takie mają dużą odporność na uszkodzenia mechaniczne. Nie straszne są im też chemikalia. Mogą wchodzić w bezpośredni kontakt z gruntem. Niektóre z nich zawierają w swoim składzie aktywne składniki, które wnikają w podłoże i wchodzą w reakcję z wodą. Tworzą wówczas krystaliczne substancje zatykające pory materiału. Woda nie może wówczas przez nie przenikać. Powstaje w ten sposób wodoszczelna przepona w murze, stanowiąca dla wody nieprzekraczalną barierę. Zaprawy takie stosuje się do uszczelniania elementów betonowych i żelbetowych. Mają wodoszczelność dochodzącą nawet do 150 m słupa wody. Są dosyć drogie i wykorzystuje się je najczęściej w większych obiektach niż domy jednorodzinne. Nakłada się je maszynowo – metodą natrysku ciśnieniowego lub ręcznie – pacą.
Dwuskładnikowe zaprawy uszczelniające
Produkowane są na bazie cementu, z dodatkiem środków poprawiających elastyczność i szczelność. Do tej mieszanki, zamiast wody, dodaje się drugi składnik, czyli płynną emulsję polimerową. Gotowa zaprawa jest wyjątkowo odporna na duże różnice temperatury. Zachowuje elastyczność nawet podczas mrozów. Tworzy cienkowarstwową powłokę uszczelniającą. Zaprawy tego rodzaju mają dobrą przyczepność do wielu materiałów budowlanych, zwłaszcza do tynków gipsowych, jastrychów anhydrytowych lub cementowych, płyt gipsowo-kartonowych i gipsowo-włóknowych, betonu komórkowego, ceramiki budowlanej, starych okładzin ceramicznych, a nawet podłoży asfaltowych.
Dwuskładnikowe zaprawy wykorzystuje się do izolowania fundamentów, piwnic od wewnątrz budynków oraz jako materiał uszczelniający pod okładziny ceramiczne, klinkierowe, kamienne, zwłaszcza na tarasach i balkonach. Dzięki dużej elastyczności uzyskiwanej powłoki, wieloma z tych mas można izolować baseny i inne podobne zbiorniki wodne. Ich cechą szczególną jest to, że nadają się do wykonywania tak zwanych wanien wodoszczelnych. Są to izolacje zalewnych od zewnątrz piwnic, stosowane wówczas, gdy wody jest dużo, ustawicznie zalewa ściany fundamentowe i wywiera duże ciśnienie hydrostatyczne. Maja wodoszczelność dochodzącą do 70 m słupa wody. Są przy tym paroprzepuszczalne.
Zaprawy czy szlamy?
Określenie „szlam uszczelniający” przywędrowało do nas z Niemiec. Nasi sąsiedzi w ten właśnie sposób nazywają zaprawy wodoszczelne, służące do izolowania fundamentów i ścian piwnicznych. Zaprawy takie, różnią się od pozostałych między innymi bardzo drobnym uziarnieniem. Po rozrobieniu z wodą, istotnie bardziej przypominają szlam lub muł niż typową zaprawę cementową. Stąd też wzięła się nazwa tego samego materiału – „mikrozaprawa uszczelniająca”.
Zaprawy szybkowiążące do tamowania przecieków
Są to środki pierwszej pomocy, w wypadku nagłych i gwałtownych przecieków wody przez ściany piwniczne. Można je bowiem nanosić na wilgotną powierzchnię. Wytrzymują nawet opór wody wywierającej duże ciśnienie hydrostatyczne. Wiążą nawet przed upływem 30 sekund. Nanosić je można ręką ubraną w gumową rękawicę. Nowością są tak zwane pudry, które służą do tamowania przecieków w ścianach piwnicznych. Stosuje się je od wewnątrz pomieszczeń. Suchy puder wciera się w zawilgoconą ścianę i po kilku sekundach tworzy się sztywna powłoka izolacyjna.
Masy w systemach uszczelnień
Masy mineralne często sprzedawane są jako główny składnik systemów uszczelnień. Systemy takie opracowane są w ten sposób, że zawierają wszystkie niezbędne materiały potrzebne do prawidłowego wykonania izolacji. Oprócz zapraw lub szlamów obejmują także masy szpachlowe, taśmy uszczelniające i ochronne, preparaty gruntujące i materiały wykończeniowe. Kupując system można mieć pewność, że produkty są doskonale dobrane. Często kosztują też mniej niż gdyby miały być kupowane każdy z osobna. Systemy mają opracowane dokładne instrukcje stosowania. Udzielane są też na nie wieloletnie gwarancje.
Nakładanie mas mineralnych
Zaprawy uszczelniające można stosować w temperaturze od +5 do +30°C. Trzeba przy tym pamiętać, że przygotowanie do użycia mieszanki różnie zachowują się w różnej temperaturze. Na przykład latem, w trakcie upałów, zaprawa będzie szybciej schła i wówczas, do nakładania trzeba będzie przygotować mniejsze jej porcje. Wyjątkowo szybko wiążą zaś masy do tamowania przecieków. One robią się twarde już nawet po 1-2 minutach.
Można je nanosić na wszystkie podłoża mineralne. Pamiętać trzeba jednak, że jeśli zamierzamy wykonać izolację przeciwwodną, to podłoże nie powinno mieć rys i pęknięć szerokości większej niż 0,25 mm. Jeśli są, trzeba je wypełnić elastyczną masą szpachlową. Przed układaniem warstwy izolacyjnej podłoże powinno być oczyszczone z zabrudzeń i pyłu. Można je również zwilżyć wodą, by nie została ona później zbytnio odciągnięta z zaprawy. Do nakładania zapraw i tynków wodoszczelnych używa się pac tynkarskich. Masy nieelastyczne można nakładać na powierzchnię fundamentów lub ścian dopiero po około trzech miesiącach od ich zbudowania. Mury muszą bowiem najpierw osiąść. Nie dotyczy to mas zachowujących po nałożeniu elastyczność.
