O rodzaju i sposobie wykonania fundamentów pod nowo powstający dom mieszkalny mowa jest już na etapie projektu architektonicznego. Jednak w rzeczywistości, technologię wykonania podwaliny oraz sposób i rodzaj zastosowanej izolacji określa architekt, wynajęty przez nas do adaptacji projektu. To właśnie on ma za zadanie przystosować projekt do lokalnych warunków działki i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Każdorazowo musi on sprawdzić i przeliczyć konstrukcję budynku, aby móc przełożyć pierwotne założenia autora projektu - na warunki panujące w danej strefie klimatycznej i na wybranym przez nas podłożu budowlanym. Mimo, iż prowadzenie badań geotechnicznych terenu nie jest wymagane Prawem Budowlanym – nieraz warto w nie zainwestować przed rozpoczęciem robót. Badania te polegają na wywierceniu otworów w ziemi i pobraniu próbek gleby do analizy. Wyniki szczegółowo określają nie tylko rodzaj gruntu, ale również informują, w jaki sposób zmienia się na wybranej przez nas działce poziom wód gruntowych w zależności od pory roku.
Dom podpiwniczony, czy nie?
To, jaki dom decydujemy się wznosić - decyduje w przeważającej mierze o rodzaju zastosowanych fundamentów i sposobie ich izolowania. Fundamenty domów podpiwniczonych to najczęściej ławy betonowe, na których wykonuje się ściany piwnic. W przypadku gruntów słabych ławy te powinny być żelbetowe. Na ławach, po całej ich szerokości układa się w zależności od posadowienia budynku – izolacje przeciwwilgociową lub przeciwwodną. Jeżeli mamy do czynienia z gruntem wyjątkowo słabym zaleca się posadowienie budynku na żelbetowej płycie fundamentowej. Izolację fundamentów łączy się na odpowiedni zakład z izolacją poziomą podłogi oraz z pionową izolacją ścian budynku. Aby w przyszłości móc racjonalnie wykorzystać powierzchnię użytkową piwnicy – należy fundamenty zabezpieczyć również przed utratą ciepła z domu. W tym celu wykonuje się dodatkową izolację termiczną ścian piwnicznych. Pomimo tego, że wciąż wzrasta skuteczność i innowacyjność materiałów budowlanych służących wykonaniu profesjonalnej izolacji fundamentów, to jednak niektórzy specjaliści zdecydowania odradzają wznoszenie domów podpiwniczonych na terenach, gdzie panuje wysoki poziom wód gruntowych.
Rodzaj gruntu, a izolacja fundamentów
Zastosowany materiał i rodzaj izolacji przeciwwilgociowej oraz przeciwwodnej zależy
w największym stopniu od rodzaju gleby
i głębokości wód gruntowych. Woda gruntowa jest bowiem w stanie narobić niemało szkód
w budynku, np. osłabienie murów. Wybór materiałów do wykonania hydroizolacji nie jest aktualnie mały. Jednak przy podejmowaniu decyzji warto kierować się nie tylko samą ich ceną. Izolacja fundamentów powinna być przede wszystkim dostosowana do wymagań podłoża.
Najbardziej popularne i najczęściej stosowane materiały izolacyjne to:
- Zaprawy cementowe – wodoszczelne i modyfikowane żywicami syntetycznymi.
- Materiały bitumiczne – płynne i plastyczne, tj. masy bitumiczne, lepiki, emulsje i roztwory asfaltowe.
- Materiały bentonitowe – produkty na bazie bentonitu sodowego, który chłonąc wodę – tworzy warstwę nieprzepuszczalnego żelu.
- Folie hydroizolacyjne.
- Tradycyjna papa – używana coraz rzadziej.
Izolacje fundamentów wykonywane są jako poziome oraz jako pionowe. Izolacje poziome układa się na ławach fundamentowych i w ścianach piwnic nad stropem. Ich rolą jest ochrona ścian przed wilgocią. Izolacje pionowe kładzie się na zewnętrznej stronie ławy i na tej samej stronie ścian piwnicznych. Za zadanie mają one zabezpieczenie budynku przed przenikaniem do jego niższych partii – wód gruntowych i opadowych.
W zależności od możliwości zastosowania na określonym rodzaju gruntu – izolacje można podzielić na trzy typy:
- Hydroizolacje typu lekkiego.
- Hydroizolacje typu średniego.
- Hydroizolacje typu ciężkiego.
Hydroizolacje typu lekkiego
Można je zastosować na ścianach piwnic, jeżeli dom powstaje na gruncie łatwo przepuszczalnym, piaszczystym i kiedy poziom wód gruntowych nie sięga wysokości posadowienia fundamentów. Do wykonania takich izolacji stosuje się najczęściej elastyczną powłokę asfaltowo – kauczukową, którą nakłada się w dwóch, trzech warstwach. Podłoże powinno być wówczas zagruntowane, albo zrobione z pojedynczej warstwy papy podkładowej lub folii izolacyjnej. Pod podłogą piwnicy należy rozłożyć w dwóch warstwach folię izolacyjną i połączyć ją starannie - z izolacją poziomą ław fundamentowych.
Hydroizolacje typu średniego
Znajdują one zastosowanie podczas budowy domu na gruncie trudno przepuszczalnym, przewarstwionym, gdzie utrzymuje się woda zawieszona i kiedy zachodzi możliwość podnoszenia się poziomu wód gruntowych. Wówczas, na ścianach piwnicznych kładzie się dwie warstwy papy, folii izolacyjnej lub lepików. Przy występowaniu podnoszenia się wody gruntowej – oprócz wspomnianej izolacji - zalecane jest wykonanie drenażu opaskowego wokół budynku. Drenaż ten zmniejszy znacznie parcie wody na ściany i podłogę. Wówczas, jako materiału izolacyjnego najkorzystniej jest użyć folii kubełkowej, tj. tłoczonej i połączyć ją z papą podkładową przyklejoną do ścian na lepik, albo z warstwami mas kauczukowo – asfaltowych. Jeżeli wodzie uda się przeniknąć przez pierwszą warstwę izolacji - specjalne tłoczenia w folii umożliwią szybki jej spływ. Folia powinna być wywinięta na warstwę drenażu, a warstwa izolacyjna znajdująca się od strony ściany – szczelnie połączona z izolacją poziomą. Na izolację podpodłogową stosuje się najczęściej w omawianym wariancie – dwie warstwy papy podkładowej klejonej lub zgrzewanej na zakładach. Papę dociska się betonową płytą podłogową, której grubość powinna wynosić przynajmniej 10 cm.
Hydroizolacje typu ciężkiego
Tego rodzaju izolacje są konieczne na gruntach spoistych oraz w przypadkach, kiedy budynek posadowiony jest poniżej lustra wody gruntowej. Muszą być one nie tylko szczelne, ale dodatkowo powinny być odporne i wytrzymałe na napór wody. Do ich wykonania stosuje się zatem bardziej specjalistyczne materiały, o szczególnych właściwościach, co powoduje, że izolacje typu ciężkiego nie należą do tanich. Często okazuje się też że samo zastosowanie materiałów izolacyjnych nie jest wystarczające i wówczas należy wykonać specjalną podłogę piwniczną i ścianki dociskające izolację pionową. Wodoszczelną konstrukcję robi się wtedy z obciążającej żelbetowej lub betonowej płyty.
Ochronić fundament przed zimnem...
Izolacja fundamentów w budynku mieszkalnym to nie tylko zabezpieczenie domu przed wilgocią. Do komfortowego użytkowania pomieszczeń domu potrzebna jest jeszcze skuteczna izolacja termiczna podłogi na gruncie oraz ocieplenie ścian fundamentowych. Podłogę usytuowaną na gruncie zabezpiecza się przeważnie przed utratą ciepła za pomocą płyt styropianowych. Standardowo płyty te układane są w dwóch warstwach, dających łączną grubość 10 cm. Jednak, bardzo opłacalne jest układanie warstwy styropianu o znacznie większej grubości - nawet do 40 cm. Zdecydowanie lepsze właściwości termoizolacyjne mają płyty z polistyrenu ekstrudowanego. Są one wprawdzie sporo droższe od styropianu, ale przy ich zastosowaniu warstwa izolacji cieplnej może być nieco cieńsza.
Ściany fundamentowe nie zawsze wymagają ocieplenia układanego od ich zewnętrznej strony, poniżej poziomu gruntu. Nie ma takiej konieczności np. wówczas, gdy podłoga parteru domu jest wyniesiona powyżej 50 cm ponad poziom terenu. Wtedy wystarczające jest ocieplenie pasa cokołowego. Jednak w przypadkach, w których podłoga parteru znajduje się tuż nad gruntem – należy już zaizolować fundament od ławy.
Sposób izolacji cieplnej fundamentów zależny jest też od rodzaju ściany nadziemia. W przypadku ścian jednowarstwowych i dwuwarstwowych ocieplenie najlepiej jest wykonać z polistyrenu ekstrudowanego. Płyty przykleja się od zewnętrznej strony fundamentu i nie trzeba ich już dodatkowo zabezpieczać. Jeżeli ściana nadziemia jest ścianą trójwarstwową, to i górna część ściany fundamentowej jest trójwarstwowa. Wykonuje się ją z bloczków betonowych, rozdzielonych styropianem o grubości 5-6 cm.
Znacznie lepszą izolacyjność cieplną osiąga się stosując do wykonania fundamentu materiały o podwyższonej ciepłochronności. Do materiałów takich należą bloczki keramzytobetonowe lub pustaki betonowe ze styropianową wkładką.