Większości materiałów budowlanych używać można tylko powyżej 0ºC, a optymalny zakres temperatur to od +5ºC do +25ºC. Co ważne, dotyczy to nie tylko temperatury otoczenia, ale i temperatury podłoża, dlatego niedopuszczalna jest aplikacja materiałów na podłoża zmrożone lub pokryte śniegiem. Powyższy zakres temperatur zapewnia prawidłowy przebieg wiązania spoiwa, decydujący o tym, czy materiał osiągnie właściwe parametry wytrzymałościowe i użytkowe. Przy spadku temperatury poniżej +5ºC mogą pojawić się kłopoty wynikające z zakłócenia przebiegu wiązania i utwardzania materiałów.
Zagrożeniem dla jakości prac budowlanych w okresie zimowym jest nie tylko niesprzyjająca pogoda, ale również jej niestabilność. Nawet jeśli prace rozpocznie się w sprzyjających warunkach, nagłe pogorszenie aury może spowodować nieodwracalne zmiany w strukturze używanych materiałów, obniżyć ich wytrzymałość, spłukać tynki i farby z elewacji, ewentualnie spowodować zacieki i wykwity na niedostatecznie związanych powierzchniach.
Żeby tak się nie stało, warto użyć dostępnych na rynku specjalnych zapraw zimowych. Można też zmodyfikować parametry zapraw uniwersalnych za pomocą dodatków przeciwmrozowych. Mniej popularnym rozwiązaniem jest wykorzystywanie w tym okresie zapraw szybkowiążących, pozwalających na znacznie szybszy postęp prac.
Gotowe zaprawy zimowe
Wyroby te wyróżnia zastosowanie w ich składzie cementów wyższych klas lub cementów szybkosprawnych, które zapewniają szybsze wiązanie zaprawy i szybszy przyrost wytrzymałości, dzięki czemu materiał już po kilku godzinach od aplikacji jest odporny na spadki temperatur poniżej 0ºC. Prowadzenie prac z użyciem takich zapraw powinno się odbywać w temperaturach dodatnich, panujących w ciągu dnia – następuje wówczas przyśpieszony proces wiązania i wysychania nałożonej warstwy. Dzięki temu nocne spadki temperatur nie stanowią już zagrożenia dla parametrów materiałów, a więc i trwałości prac.
Jako zimowe, najczęściej oferowane są zaprawy murarskie, zarówno cienkowarstwowe, jak i tradycyjne, przeznaczone do wznoszenia murów, oraz zaprawy klejące do systemów ociepleń.
W przypadku tynkowania elewacji w warunkach obniżonych temperatur, można używać zimowych tynków akrylowych, których skład najłatwiej poddaje się zmodyfikowaniu poprzez zastosowanie żywic, stanowiących spoiwo – droższych, ale odporniejszych na niskie temperatury.
Jeżeli chodzi o prace uszczelniające lub montażowe, można stosować specjalne jednoskładnikowe pianki poliuretanowe, które można używać w temperaturach nawet do -10ºC. Podczas mrozu przyrost objętości pianki jest mniejszy niż w sprzyjających warunkach (mniejsza wydajność) i dłużej się ona utwardza (mniej wilgoci w powietrzu), ale specjalne dodatki sprawiają, że stwardniała pianka nie kruszy się.
Materiałem, przeznaczonym do użycia w warunkach obniżonych temperatur, jest również Zaprawa Klejąca Atlas Stopter K-20, przeznaczona do prac ociepleniowych. Jej zastosowanie umożliwia mocowanie płyt styropianowych i wykonanie warstwy zbrojonej nawet przy temperaturze zewnętrznej 0ºC w trakcie prowadzenia prac, a spadki temperatur do -5ºC możliwe są już po 8 godzinach od ich zakończenia.
Mieszanki na placu budowy
Do modyfikacji betonu, zapraw i mas budowlanych, bezpośrednio przed ich użyciem, służą specjalne domieszki w postaci płynów lub proszków. Są to najczęściej mieszaniny kilku odpowiednio zestawionych składników chemicznych, takich jak chlorek wapniowy, węglan potasowy, węglan sodowy, azotyn sodowy i azotan wapnia. Substancje te przyspieszają proces wiązania, zmniejszają potrzebną ilość wody zarobowej, ewentualnie obniżają temperaturę zamarzania, zwiększając wydzielanie ciepła powstającego podczas hydratyzacji. Najszersze zastosowanie mają tego typu domieszki w przypadku betonu. Ich dodanie umożliwia wylewanie fundamentów czy stawianie murów nawet przy temperaturach do -15ºC.
W przypadku gotowych, fabrycznie przygotowanych materiałów budowlanych, stosowanie dodatków przeciwmrozowych jest raczej problematyczne i większość producentów nie wypowiada się jednoznacznie na temat możliwości modyfikowania ich produktów w ten sposób. Bez przeszkód można natomiast wspomniane dodatki aplikować do zapraw przygotowywanych bezpośrednio na placu budowy, stosując się do zalecanych proporcji i kolejności mieszania ich poszczególnych składników.
Nowością na rynku są płynne domieszki przeciwmrozowe, które przyspieszają wiązanie materiałów dyspersyjnych – tynków i farb elewacyjnych. Takim preparatem jest Atlas Eskimo – bezbarwna ciecz o zapachu eteru, którą dodaje się do materiału bezpośrednio przed użyciem. Jej zastosowanie przyspiesza wiązanie tynku lub farby po nałożeniu ich na elewację, zwłaszcza na początku tego procesu, gdy z nałożonego materiału odparowuje woda. Dzięki tej właściwości materiał może związać i utwardzić się w znacznie szybszym czasie, uzyskując odporność na nagłe ochłodzenie lub opady deszczu już po około 6-8 godzinach. Umożliwia to tynkowanie i malowanie przy temperaturze od 0ºC.
Wystarczą 4 godziny
Przy niestabilnych warunkach atmosferycznych można stosować również zaprawy szybkowiążące. Dotyczy to przede wszystkim szybkowiążących klejów do okładzin ceramicznych, zapraw do spoinowania oraz materiałów posadzkowych. Materiały te nie mogą być, co prawda, stosowane w temperaturach poniżej +5oC, ale ich użycie pozwala skrócić cykle technologiczne i optymalnie wykorzystać sprzyjające warunki. Rozwiązania takie możliwe są dzięki zastosowaniu specjalnych rodzajów cementu oraz dodatków, które – powodując szybkie wiązanie zaprawy – umożliwiają postęp prac i ich kontynuację z pominięciem opóźniających, a koniecznych, przerw technologicznych. Dla porównania, tradycyjne zaprawy klejące do płytek ceramicznych umożliwiają spoinowanie przyklejonej okładziny po około 24 godzinach, podczas gdy klej szybkowiążący Atlas Mig wiąże w ciągu zaledwie 4 godzin. Podobnie sprawa wygląda z zaprawami do spoinowania.
Budowlana loteria
Prowadzenie prac budowlanych zimą zawsze wiąże się z ryzykiem. Pogoda bywa nieprzewidywalna i nawet odpowiednie materiały lub specjalnie przygotowane domieszki, w sytuacji nagłego jej załamania, mogą nie zdać egzaminu. Może się więc okazać, że kontynuacja prac nie jest możliwa, a użyte materiały nie osiągną nawet części zakładanych parametrów wytrzymałościowo-użytkowych.
Wadą materiałów typowo zimowych jest zawężony zakres temperatur stosowania, wynoszący zazwyczaj od 0oC do +10oC. Jeśli w trakcie prac zima „odpuści” i temperatury będą zbyt wysokie, aplikowanie tych materiałów stanie się niemożliwe. Materiały zimowe są droższe od tradycyjnych. W połączeniu z dodatkowymi, kosztownymi działaniami o charakterze zabezpieczającym (namioty cieplaki, plandeki na rusztowaniach, nagrzewnice) i ewentualnymi kosztami koniecznych napraw powykonawczych, stawia to całość zimowego przedsięwzięcia pod znakiem zapytania: budować czy czekać do wiosny?
