Nowe oznaczenia i wymagania dotyczące styropianu - część 1

mgr Jacek Rutkowski
Katarzyna Laszczak
28 stycznia 2004 r. weszła w życie nowa norma PN:EN 13163:2004 "Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie – Specyfikacja", będąca polską wersją normy europejskiej, zharmonizowanej z dyrektywą Unii Europejskiej 89/106/EWG "Wyroby budowlane".

Zastąpiła ona normę polską PN-B-20130:1999 i PN-B-20130/Az1:2001 "Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Płyty styropianowe (PS-E)”, która tym samym została wycofana ze zbioru Polskich Norm. Spowodowało to konieczność przejścia wielu producentów styropianu na ocenę zgodności z nową normą i nowe oznaczenia. Dotyczy to szczególnie tych, którzy nie mają ważnego certyfikatu zgodności z normą wycofaną i nie mogą skorzystać z praw nabytych do końca jego ważności. Aktualne przepisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz.U. nr 198, poz. 2041 w § 2 p.1) stanowią, że przez specyfikację techniczną, z którą zgodność powinien zadeklarować producent, należy rozumieć m.in. "(...) Polską Normę, niemającą statusu normy wycofanej...”. Tym samym nie można dokonać oceny zgodności ani wystawić deklaracji zgodności z normą nieaktualną, oznaczyć wyrobu znakiem budowlanym i wprowadzić go do obrotu.

Czym różni się nowa europejska norma na styropian od poprzedniej, polskiej?
Przede wszystkim podejściem do wyrobu. Główny nacisk w wymaganiach położony jest na najważniejszy parametr wyrobów termoizolacyjnych, czyli deklarowany opór cieplny RD, który zależy od właściwości izolacyjnych produktu i jego grubości d. Grubość wyrobu decyduje bowiem o efektywności izolacji i jako najważniejszy wymiar (przed długością i szerokością) musi być podawana w pierwszej kolejności na oznaczeniu produktu. Trzecim parametrem jest deklarowany współczynnik przewodzenia ciepła λD. Parametry te związane są ze sobą wzorem: _RD = d / λD_Parametrem klasyfikacyjnym są natomiast naprężenia ściskające przy 10% odkształceniu względnym, np. EPS 70 oznacza płyty styropianowe (EPS – Expended PolyStyrene – polistyren ekspandowany, czyli spieniony) o deklarowanym poziomie naprężeń ściskających nie mniejszym niż 70,0 kPa. Z naprężeniami ściskającymi nierozerwalnie związana jest deklarowana wytrzymałość na zginanie, która musi być spełniona jednocześnie i tak np. w przypadku EPS 70 jej minimalny poziom wynosi 115 kPa. Podstawowe wymaganie dotyczące deklarowanej wytrzymałości na zginanie wszystkich wyrobów to min. 50,0 kPa.

Parametry wytrzymałości mechanicznej decydują o zastosowaniu danego wyrobu, dlatego naprężenia ściskające stały się podstawą klasyfikacji styropianu. W przypadku ociepleń ścian zewnętrznych budynków metodą "lekką-mokrą", zwaną też bezspoinowym systemem ociepleń (BSO) parametrem wymaganym przez europejską normę PN-EN 13499:2004 „Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Zewnętrzne zespolone systemy ocieplania (ETICS) ze styropianem – Specyfikacja” (ETICS – z ang. External Thermal Insulation Composite System) jest dodatkowo deklarowany poziom wytrzymałości na rozciąganie i wynosi on co najmniej 100 kPa.

Do właściwości, których deklarowania wymaga nowa norma, należy także stabilność wymiarowa - w normalnych warunkach laboratoryjnych (23°C, 50% wilgotności względnej, 28 dni) i w określonych warunkach (23°C, 90% wilgotności względnej, 48h). Parametry te weryfikują czas sezonowania styropianu, odpowiedni do stosowanej technologii produkcji.

Czy nowa norma stawia wyrobom styropianowym nowe wymagania?
W nowej normie znajdują się zupełnie nowe wymagania. Producent powinien deklarować, oprócz tolerancji wymiarów, tolerancję kształtu – prostokątności i płaskości. Cechy te od dawna były uważane przez producentów i odbiorców płyt styropianowych za istotne, ponieważ znaczne ich odchylenia od standardu mogły utrudniać równe i szczelne układanie warstwy izolacyjnej. Wcześniejsza polska norma nie nakładała jednak w tym względzie żadnych wymagań.
Nowością jest także deklarowana klasa reakcji na ogień. Zastępuje ona w pewnym sensie występujące w polskich "Warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”-
(Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690) z późniejszymi zmianami (13.02.2003 r., Dz. U. Nr 33, poz. 270, 07.04.2004 r., Dz. U. Nr 109, poz. 1156)  pojęcie „samogaśnięcia”. Obecnie najniższa klasa reakcji na ogień F nie wymaga badań. Wyroby w tej klasie uważane są za łatwo zapalne, kapiące, intensywnie dymiące. W  przypadku wyrobów styropianowych, zgodnie z niedawno zatwierdzoną polską normą PN-B-20132:2004 "Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabryczne – zastosowania", niesprzeczną z normą europejską i uzupełniającą zakres normalizacji tych wyrobów o zastosowania, wymaga się klasy reakcji na ogień co najmniej E. Wynika to z tego, że styropian znajduje się w grupie komponentów wyrobów, służących, zgodnie z Rozporządzeniem MSWiA z 22 kwietnia 1998 r., do ochrony przeciwpożarowej (ocieplenia ścian zewnętrznych budynków, pokrycia dachowe, lekkie ściany działowe i osłonowe). Warto przy tej okazji zauważyć, że przejście badania na klasę E metodą "małego płomienia" wg PN-EN ISO 11925-2 jest znacznie trudniejsze, niż ustalenie zdolności samogaśnięcia. Wiąże się to ze znacznie dłuższym czasem ekspozycji płomienia na próbkę, pionowym zamiast poziomego jej położeniem i wymuszonym przepływem powietrza z dołu do góry (przy samogaśnięciu bez ruchów powietrza). Badania, prowadzone na zlecenie Stowarzyszenia Producentów Styropianu w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie dowiodły, że styropian może osiągnąć wyższe klasy reakcji na ogień: D, C, do klasy B włącznie (wyroby niezapalne) i z taką deklarowaną przez producentów styropianu klasą możemy się w przyszłości spotkać na rynku.

Czy w nowej normie klasyfikuje się styropian na podstawie gęstości pozornej?
Nowa norma nie narzuca żadnych wymagań dotyczących gęstości pozornej wyrobów ze styropianu i nic nie mówi o spoistości, czyli stopniu zespolenia ze sobą granulek styropianowych. Nie ma bowiem dobrej metody badawczej oznaczania spoistości. Natomiast cecha ta, podobnie jak gęstość jest w wystarczającym stopniu weryfikowana przez właściwości mechaniczne i cieplne, które zależą też od rodzaju zastosowanego surowca (polistyrenu spienialnego) oraz od technicznego zaawansowania technologii produkcji styropianu.

Co zmienia nowa norma w oznaczeniach płyt styropianowych?
Sposób podawania i deklarowania wartości poszczególnych parametrów istotnie różni się w nowej normie od poprzedniej. Wymagania podzielone są na takie, które muszą być spełnione we wszystkich zastosowaniach i takie, które są istotne tylko w określonych zastosowaniach. Do tych pierwszych należą:

  • opór cieplny i współczynnik przewodzenia ciepła;
  • tolerancja wymiarów i kształtu;
  • stabilności wymiarowe;
  • podstawowa wytrzymałość na zginanie 50 kPa;
  • reakcja na ogień.

Natomiast najważniejsze wymagania w określonych zastosowaniach to:

  • stabilność wymiarowa w 70ºC przez 48 h;
  • odkształcenie przy obciążeniu ściskającym i temperaturze;
  • naprężenie ściskające przy 10% odkształceniu względnym;
  • wytrzymałość na rozciąganie;
  • wytrzymałość na zginanie od 50 do 750 kPa;
  • nasiąkliwość wodą przy całkowitym, 28-dniowym zanurzeniu;
  • absorpcja wody przez dyfuzję pary wodnej.

W przypadku niektórych deklarowanych wartości wymagań należy podawać wartości graniczne. Są to:

  • deklarowana wartość oporu cieplnego;
  • deklarowana wartość współczynnika przewodzenia ciepła;
  • wymagana wartość maksymalna zmian wymiarów (23ºC, 90% wilg. wzgl., 48 h) - 1%;
  • wymagana minimalna wartość wytrzymałości na zginanie - 50,0 kPa;
  • wymagana maksymalna wartość nasiąkliwości wodą przy częściowym, 28-dniowym zanurzeniu - 0,5 kg/m².

Tolerancje wymiarów i kształtu oraz stabilność wymiarowa w normalnych warunkach deklarowane są w klasach:

T - klasa tolerancji grubości;
L - klasa tolerancji długości;
W - klasa tolerancji szerokości;
S - klasa tolerancji prostokątności;
P - klasa tolerancji płaskości;
DS(N) - klasa stabilności wymiarowej w warunkach normalnych.

Większość pozostałych właściwości powinna być deklarowana w poziomach:

CS(10) - poziom naprężeń ściskających przy 10% odkształceniu względnym;
BS - poziom wytrzymałości na zginanie;
TR - poziom wytrzymałości na rozciąganie;
DL(T) - poziom odkształceń przy ściskaniu i temperaturze;
DS(70,-) - poziom stabilności wymiarowej w 70ºC;
WL(T) - poziom nasiąkliwości wodą;
WD(V) - poziom absorpcji wody przez dyfuzję.

Symbolom klas i poziomów towarzyszą odpowiednie liczby, oznaczające wielkość klasy lub wysokość poziomu. Ilustruje to przykład kodu oznaczenia wyrobu styropianowego, który obowiązkowo towarzyszyć musi innym informacjom na wyrobie lub jego opakowaniu:
EPS EN 13163 T2 – L2 – W2 – S2 – P4 – CS(10)70 – BS115 – DS(N)2 – DS(70,-)1 – TR100, gdzie:

EPS – oznaczenie styropianu;
EN 13163 – numer normy europejskiej;
T2 – klasa tolerancji grubości ± 1 mm;
L2 – klasa tolerancji długości  ± 2 mm;
W2 – klasa tolerancji szerokości  ± 2 mm;
S2 – klasa tolerancji prostokątności  ± 2 mm na 1000 mm;
P4 – klasa tolerancji płaskości  ± 5 mm na 1000 mm;
CS(10)70 – poziom naprężenia ściskającego przy 10% odkształceniu względnym min. 70,0 kPa;
BS115 – poziom wytrzymałości na zginanie minimum 115 kPa;
DS(N)2 – klasa stabilności wymiarowej - względne zmiany wymiarów długości i szerokości w normalnych warunkach maksimum ± 0,2%;
DS(70,-)1 – poziom stabilności wymiarowej - względne zmiany wymiarów w 70°C maksimum 1%;
TR100 – poziom wytrzymałości na rozciąganie minimum 100 kPa.

Jakie inne informacje musi umieścić producent na oznaczeniach płyt?
Oprócz kodu oznaczenia producent winien podać na wyrobie lub jego opakowaniu następujące informacje:

  • nazwę lub inną charakterystykę wyrobu. Wg nowej polskiej normy PN-B-20132 może być to na przykład nazwa: EPS 70 – 040 FASADA, gdzie EPS 70 oznacza typ wyrobu, 040 symbolicznie zapisaną wartość maksymalną deklarowanego współczynnika przewodzenia ciepła 0,040 W/(m²·K), zaś FASADA słowne, skrótowe wskazanie podstawowego zastosowania wyrobu;
  • nazwę, logo i adres producenta;
  • dwie ostatnie cyfry roku produkcji;
  • datę, zmianę produkcji i dane zakładu produkcyjnego;
  • klasę reakcji na ogień;
  • deklarowany opór cieplny;
  • deklarowany współczynnik przewodzenia ciepła;
  • grubość nominalną;
  • nominalną długość i szerokość;
  • liczbę sztuk i powierzchnię płyt w opakowaniu oraz w przypadku np. płyt warstwowych typ okładziny (odmianę, nazwę papy, gatunek blachy itp.)

Do celów rozliczeń producenci nadal określają także objętość płyt w opakowaniu jednostkowym podając ją w metrach sześciennych.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Trwa budowa mostu nad torami w Bukownie

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na e-izolacje.pl e-izolacje.pl