Według badań prowadzonych na zlecenie Komisji Europejskiej, koszt budowy domu wynosi zaledwie 20% wydatków związanych z jego posiadaniem. Pozostałe 80% to koszty eksploatacji, konserwacji i rozbiórki. Pomijając względy ekologiczne, nakazujące jak najmniejsze zużycie paliw, które były przyczyną prowadzenia tych analiz, wniosek jest prosty - bardziej opłaca się budować z droższych, jednak ciepłych materiałów, niż przez kilkadziesiąt lat płacić wysokie rachunki.
Na podstawie wspomnianych badań opracowano zalecenia dotyczące izolacyjności cieplnej ścian. Według nich wskaźnik U, zarówno dla ścian jedno-, dwu-, jak i trzywarstwowych powinien wynosić 0,25 W/(m²·K). Dla współczesnego budownictwa osiągnięcie takich parametrów nie stanowi żadnego wyzwania. Stosując odpowiednie materiały i technologie budowania można bowiem mieć ściany każdego typu o wskaźniku U niższym niż 0,2 W/(m²·K), zalecanym dla domów energooszczędnych. Warto, gdyż przez ściany dom traci przeciętnie 20-30% ciepła. Zmniejszenie wskaźnika U o zaledwie 0,1% spowoduje odczuwalną ulgę dla portfela w postaci niższych rachunków za ogrzewanie. Z czego zatem budować naprawdę ciepłe ściany i jak dbać o szczegóły wykonawcze?
Ściany jednowarstwowe
W przypadku ścian jednowarstwowych izolacyjność termiczna budulca odgrywa rolę kluczową, ponieważ ściana jest równocześnie izolacją termiczną. Jeśli przegrody złożone z jednej warstwy muru i elewacji mają mieć przenikalność cieplną na poziomie pozwalającym oszczędzać energię, ich wytrzymałość ma znaczenie drugoplanowe. Do budowy takich ścian należy stosować materiały o jak najlepszym współczynniku przenikania ciepła, np. bloczki z betonu komórkowego 400, czy bloczki keramzytobetonowe z wkładkami termoizolacyjnymi (drążenia wypełnione styropianem lub poliuretanową pianką). Cechą charakterystyczną budulców tego typu jest ich porowatość, a co za tym idzie mniejsza wytrzymałość niż materiałów o litej strukturze, jak np. najbardziej odpornych na ściskanie silikatów. Silikatowe bloczki zupełnie nie nadają się do budowy ścian jednowarstwowych, właśnie ze względu na zwartą strukturę, z jednej strony nadającą im nieprzeciętną wytrzymałość, a z drugiej bardzo wysoką przenikalność cieplną.
Trzeba jednak pamiętać, że nawet najbardziej termoizolacyjny budulec użyty do budowy ścian jednowarstwowych nic nie da, jeśli mur zostanie wykonany niefachowo. Budowa ścian tego typu wymaga doświadczenia i staranności zwłaszcza przy wykonywaniu newralgicznych elementów, takich jak słupy, wieńce i nadproża. Niedoświadczony murarz z łatwością przekształci je w mostki termiczne, którymi ciepło będzie uciekało z domu niczym przez otwarte okna. Dlatego budowę ścian jednowarstwowych należy powierzać wyłącznie sprawdzonej ekipie z udokumentowanym doświadczeniem.
Ściany dwuwarstwowe
Przy wykonywaniu ścian dwuwarstwowych wybór materiałów budowlanych jest znacznie szerszy, ponieważ mur właściwy (o szerokości od 18 do 30 cm) jest chroniony warstwą ocieplenia bliskiego mu grubością (12-20 cm). Ściany można zatem wznosić z ceramiki poryzowanej, betonu komórkowego, keramzytobetonu, a nawet z silikatów. Dobierając odpowiednio grubą warstwę izolacji termicznej można mieć ciepłe ściany, a jednocześnie o bardzo wysokiej wytrzymałości. Termoizolacyjność ścian dwuwarstwowych bardziej zależy bowiem od ocieplenia niż od samego muru, który w tym przypadku można traktować jedynie jako warstwę nośną. Ocieplenie stanowi warstwa styropianu lub wełny mineralnej, przykryta elewacją wykonaną w technologii lekkiej mokrej lub suchej. W przypadku technologii mokrej izolacja jest przytwierdzana do muru zaprawą klejącą i kołkami mocującymi, a następnie pokrywana warstwą zaprawy wapienno-cementowej. Wierzchnią dekorację stanowi tynk cienkowarstwowy. Suchą elewację montuje się na drewnianym, stalowym lub wykonanym z tworzyw sztucznych ruszcie, mocowanym do muru z pomocą kołków rozporowych. Pomiędzy elementami rusztu układane są warstwy (zazwyczaj dwie) materiału izolującego. Ocieplenie przykrywa zewnętrzne wykończenie ściany złożone z elementów osłonowych - sidingu, oblicówki drewnianej, płyt falistych itp.
Ściany trójwarstwowe
Ściany trójwarstwowe to po prostu ściany dwuwarstwowe rozszerzone o dodatkowy mur osłonowy przykrywający warstwę ocieplenia. Mur osłonowy może być wykończony zewnętrzną okładziną lub jest elewacją sam w sobie. Każda z warstw ściany trójwarstwowej odpowiada za inne cechy użytkowe przegrody wykonanej w tej technologii. Mur konstrukcyjny definiuje wytrzymałość ściany, ocieplenie zapewnia izolację termiczną, a mur osłonowy chroni przed działaniem czynników atmosferycznych. Dzięki takiej konstrukcji część nośną można budować z dowolnego materiału mineralnego używanego do wznoszenia murów. Zazwyczaj jednak wybierane są materiały o najwyższej wytrzymałości - silikaty, cegły, pustaki ceramiczne - bowiem budowa ścian trójwarstwowych ma większy sens (zwłaszcza z ekonomicznego punktu widzenia) tylko wtedy, gdy trzeba połączyć wysoką wytrzymałość z dobrymi parametrami izolacji cieplnej. Innym powodem budowy ścian trójwarstwowych może być konieczność zapewnienia dobrej izolacji akustycznej. Pod tym względem przegrody wykonane w tej technologii są bezkonkurencyjne. Wprawdzie zewnętrzną ścianę osłonową wykonuje się najczęściej tak, by stanowiła jednocześnie elewację - z cegieł klinkierowych lub silikatowych z dekoracyjnym spoinowaniem - lecz można ją również wznieść z cienkiego betonu komórkowego jako podłoże dla dowolnie wybranego systemu elewacyjnego, co zapewnia największe spektrum dekoracyjne spośród wszystkich typów ścian. Aby uniknąć błędów wykonawczych podczas budowy przegród trzywarstwowych ocieplanych wełną mineralną warto pamiętać, by pomiędzy ociepleniem, a ścianą osłonową zostawić szczelinę wentylacyjną o szerokości od 2 do 4 cm, co zapewnia prawidłowe odparowywanie wilgoci z warstwy izolacji.
