Sufity akustyczne - montaż

Komfort akustyczny można określić jako poczucie przyjemności, płynącej z przebywania w pomieszczeniu i odbierania w nim wrażeń słuchowych oraz spokoju, wynikającego z ograniczenia hałasu docierającego z zewnątrz i nieprzyjemnych wewnętrznych efektów pogłosu. Natomiast dyskomfort to wszelki niepokój i stres, których źródłem są niepożądane dźwięki, w szczególności przechodzące przez strop z sąsiadujących pomieszczeń. W niektórych przypadkach komfort może oznaczać swobodne korzystanie z akustyki wewnątrz pomieszczenia, bez narażania sąsiadów zza ściany na odczuwanie dyskomfortu.

Wątpliwości związane z określeniem „sufit akustyczny” biorą się stąd, iż każdy sufit, z uwagi na właściwą sobie specyfikę rozchodzenia się dźwięków, jest „akustyczny”. Z tego względu lepiej brzmi określenie „sufit dźwiękochłonny”, bądź „sufit fonoizolacyjny”, ale najbliższe prawdy jest określenie „sufit podwieszany”. Jego konstrukcja składa się z odpowiednio dobranych płyt dźwiękochłonnych mocowanych (podwieszanych) do sufitu. Wybór konkretnego rozwiązania sufitu i dobór materiałów zależy od uwarunkowań technicznych pomieszczenia, czyli od możliwości adaptacyjnych.

Producenci branży sufitów akustycznych oferują kompletne systemy, umożliwiające szybkie, łatwe i efektywne uzyskanie parametrów akustycznych w zaprojektowanych pomieszczeniach przy zachowaniu funkcji użytkowych. Z uwagi na ich lekkość i ażurową konstrukcję nośną, a także (z reguły) na kruchość i łamliwość używanych materiałów (głównie płyt gipsowo-kartonowych, gipsowo-włóknowych oraz płyt twardych z wełny skalnej i szklanej) należy uważać, aby konstrukcja sufitu oraz jego poszczególne segmenty nie były poddawane żadnym ponadnormatywnym obciążeniom.

Podstawowe wymagania eksploatacyjne dla sufitów akustycznych wynikają ze stosowania materiałów o dużej absorbcji dźwięku. Materiały takie muszą mieć wysoką odporność na działanie wody i wilgoci oraz odpowiednią, wynikającą z przepisów odporność ogniową. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. (Dz.U. Nr 75/2002, poz. 690) „...sufity podwieszane należy wykonywać z materiałów niepalnych lub niezapalnych, nie kapiących i nie odpadających pod wpływem ognia”. Ten wymóg sprawia, że wszystkie materiały używane na sufity podwieszane muszą obowiązkowo mieć stosowne świadectwa dopuszczenia do stosowania w budownictwie (aprobaty i certyfikaty). W szczególnych zastosowaniach muszą ponadto charakteryzować się właściwościami dostosowanymi do funkcji pomieszczeń, na przykład zdolnością utrzymania podwyższonych warunków higienicznych (utrudnione osiadanie kurzu, brudu, bakterii, łatwość czyszczenia, mycia i dezynfekcji), zwiększoną wytrzymałością mechaniczną, zdolnością odbicia i rozpraszania światła czy łatwością demontażu.

Obok wspomnianych funkcji sufity akustyczne maskują wady i nierówności stropu, co upraszcza prace wykończeniowe. Jednak o możliwości zastosowania sufitu podwieszanego decyduje wysokość pomieszczenia. Minimalna odległość od podłogi do sufitu nie może być mniejsza niż 2,6 m, przy czym na etapie wznoszenia budynku należy jeszcze przewidzieć wymagany przy montowaniu sufitów podwieszanych naddatek wysokości rzędu 10-20 cm. Jest to ważne, ponieważ wybór optymalnego systemu sufitowego wymaga znajomości możliwej minimalnej wysokości montażu. Pod pojęciem „wysokości montażu” rozumiemy odległość od spodniej (licowej) powierzchni sufitu do stropu konstrukcyjnego. Jeżeli wysokość pomieszczenia wyklucza montaż sufitu podwieszanego, możliwe jest mocowanie płyt sufitowych bezpośrednio do stropu bez stosowania zawiesi.

Konstrukcję nośną można mocować do każdego rodzaju stropu i pozostawiać jego powierzchnię w stanie surowym, ale po uprzednim jej zaimpregnowaniu odpowiednim preparatem zapobiegającym pyleniu i osypywaniu się niedostatecznie związanych ziarenek piasku.

Sufity podwieszane mogą być konstruowane jako kasetonowe i płytowe. Na ogół składają się z:

• zawieszenia,
• konstrukcji nośnej,
• wypełnienia z płyt (kasetonów).

Konstrukcja składa się z profili nośnych oraz pośrednich, które tworzą kratownicę (ruszt) o standardowych wymiarach pól 60 × 60 cm lub 60 × 120 cm.

Rys. 1 Sufit podwieszany kasetonowy: 1 - zawieszenie, 2 - konstrukcja nośna (tzw. ruszt), 3 - płyta fonoizolacyjna (kaseton). Podwieszenie sufitu może nastąpić za pomocą wieszaków (z elementem rozprężnym lub noniuszowym), bądź specjalnych zaczepów (mocowanie bezpośrednie), a także na klej akustyczny (rys. 3) i kołki (rys. 4)

Montaż sufitu kasetonowego jest łatwy i przebiega szybko. Lekkość pokrycia umożliwia rozmieszczenie w dużych odstępach przykręcanych do sufitu regulowanych wieszaków – rozstaw wynosi zwykle 120 × 120 cm, na których zawieszona zostaje cała konstrukcja. Widoczne elementy nośne najczęściej lakierowane są na biało, ale można tu zastosować praktycznie dowolny kolor. Kasetony wykonane są ze sprasowanej wełny mineralnej (szklanej lub skalnej), ewentualnie z innego materiału fonoizolacyjnego, i mogą być pokryte na zewnątrz tynkiem o różnorodnej strukturze, albo specjalnymi powłokami. Poszczególne segmenty kasetonów wkłada się w pola kratownicy już po zmontowaniu konstrukcji nośnej. Aby było możliwe umieszczenie kasetonów w konstrukcji sufitu, odległość kratownicy od stropu musi być większa niż 10 cm. Pozwala to na wsunięcie po przekątnej kratownicy pojedynczego kasetonu i osadzenie we właściwym miejscu. Ta przestrzeń umożliwia również wyjmowanie kasetonów z kratownicy, zapewniając dostęp do przestrzeni między stropem a sufitem. Jest to niezbędne, gdy trzeba szybko dostać się do umieszczonych nad sufitem elementów instalacji domowej, na przykład anemostatów, przewodów elektrycznych itp. W kasetonach można również umieszczać oprawy oświetleniowe, których położenie łatwo jest później zmienić. Montaż opraw halogenowych w kasetonowym suficie podwieszanym, bądź wstawienie w nim punktów świetlnych na zwykłe żarówki, pociąga za sobą konieczność odpowiedniego obniżenia wysokości sufitu.

Dla zapewnienia dobrej jakości sufitu należy zadbać o jakość wykończenia i montażu. Aby było możliwe maksymalnie długie wykorzystanie właściwości technicznych płyt sufitowych i ich elastyczności podczas montażu, należy respektować wszelkie ograniczenia i restrykcje dotyczące warunków środowiskowych (na przykład temperatura, wilgotność względna powietrza, wymagana aklimatyzacja produktu). Systemy sufitów, których płyty nie wchłaniają wilgoci (są niehigroskopijne), nie wymagają aklimatyzacji, a zmiany temperatury i wilgotności nie mają na nie wpływu. Tego typu sufity charakteryzują się długotrwałą stabilnością wymiarów i maksymalną łatwością (de)montażu, idealnie nadają się do stosowania w szybkim procesie budowy i mogą być montowane w jej wczesnym stadium. Systemy sufitowe, których płyty są lekkie, łatwe do cięcia i przenoszenia, przyczyniają się w istotny sposób do szybkości i efektywności ich montażu. Dla uzyskania wygodnego i trwałego systemu, należy określić rozmiar i częstotliwość wymaganego dostępu do instalacji umieszczonych ponad sufitem. Do najważniejszych czynników, które należy wziąć pod uwagę, należą wymiary modularne, rodzaje brzegów płyt i ich waga, wysokość montażu, typ zawiesi.

Rys. 2 Sufit podwieszany płytowy dwuwarstwowy : 1 - zawieszenie, 2 - konstrukcja nośna (tzw. ruszt), 3 - płyta fonoizolacyjna. Montaż sufitów płytowych można także wykonać na konstrukcji z łat drewnianych (rys. 2a)

Rys. 2a Montaż na konstrukcji z łat drewnianych

Sufit płytowy jest zazwyczaj wykonywany z płyt gipsowo-kartonowych (g-k), bądź gipsowo-włóknowych (g-w) (wśród nich występują odmiany wodo- i ognioodporne) i odznacza się gładką i jednorodną powierzchnią. W zależności od konstrukcji sufitu można go mocować bezpośrednio do stropu (uchwyty do montażu muszą być dostosowane do danego stropu i mieć odpowiednią wytrzymałość), bądź za pomocą uchwytów lub wieszaków z elementem rozprężnym lub noniuszowym (dwie blaszki z rzędami otworów, przesuwne względem siebie). Dla polepszenia izolacji termicznej i wygłuszenia przegrody, w sufitach stosowana jest wełna mineralna, umieszczana między stropem a płytą. Wykończenie płyt mogą stanowić listwy drewniane lub gotowe profile z blachy ocynkowanej.

Sufit można też przykryć panelami lub drewnianą boazerią. Sposób montażu jest taki sam, z tym że panele nie wymagają wykończenia. Poszczególne elementy pokrycia mocuje się specjalnymi spinkami do listew drewnianych o przekroju 3 x 2 cm, rozmieszczonych co 30-40 cm. Płaszczyznę poziomuje się podkładkami – przy większych nierównościach trzeba zwiększyć przekrój listew. Do zamocowania paneli można też wykorzystać profile nośne z systemów sufitów podwieszanych. Drewniane listwy są wówczas mocowane od spodu blaszanych kształtowników, a do przybicia spinek używa się zszywacza tapicerskiego. Gdy odległość od stropu na to pozwala, można wmontować w panele oprawy oświetleniowe.

Najbardziej popularne są rozwiązania dwuwarstwowe z profilami nośnymi (głównymi) i montażowymi.
Jeżeli strop jest równy, stelaż nośny mocuje się bezpośrednio na nim, jeśli nie – na regulowanych
wieszakach. Rozstaw profili nośnych wynosi 90 cm, a przebiegających prostopadle profilimontażowych – 50 cm. Pokrycie stanowią płyty gipsowo-kartonowe grubości 12,5 mm, mocowane wkrętami co 15 cm. Połączenia płyt wzmacnia się taśmą z włókna szklanego i szpachluje w dwóch lub trzech etapach. Po oszlifowaniu spoin pokrycie jest gotowe do malowania lub tapetowania.

W płytach możemy zainstalować punkty oświetleniowe. Podczas montażu i użytkowania sufitów podwieszanych należy przestrzegać kilku zasad:

• należy sprawdzić równoległość ścian i kąty narożników,
• przy planowaniu miejsc zamocowania trzeba brać pod uwagę wymiary płyt i kasetonów i starać się, aby wąskie elementy nie znajdowały się przy ścianach.
• nie wolno mocować konstrukcji do stropu za pomocą plastikowych kołków rozporowych – w razie pożaru kołki stopią się, a sufit ulegnie zerwaniu.

Ważne jest zapewnienie oświetlenia w pomieszczeniu, aby przy odbijaniu i rozpraszaniu światła przez sufit zapobiec oślepianiu lub powstawaniu niepożądanych odbić i refleksów światła od powierzchni przedmiotów znajdujących się w polu pomieszczenia. Dobrym rozwiązaniem jest oświetlenie pośrednie. Sufit akustyczny o dobrych parametrach odbicia światła pozwala zaoszczędzić energię elektryczną zużywaną do oświetlania i zwiększyć komfort oświetlenia. O dobrym oświetleniu pośrednim mówi się wtedy, gdy współczynnik odbicia światła powierzchni sufitu wynosi co najmniej 80%. W sufitach spełniających ten warunek można zastosować źródła światła o mniejszej mocy. Sufit o współczynniku odbicia światła równym 85% pozwala zaoszczędzić 30% energii, jaka jest zużywana w najpopularniejszym suficie akustycznym o współczynniku odbicia światła 70%.

Dobre parametry pochłaniania dźwięków ma wełna szklana, która jest idealnym materiałem na sufity akustyczne. Podobne właściwości ma również wełna skalna. Użycie wełny mineralnej (szklanej lub skalnej) przy zastosowaniu najlepszej technologii wykończenia powierzchni, gwarantuje uzyskanie optymalnej dźwiękochłonności, parametrów świetlnych i trwałości użytkowej sufitu. Do tych celów przeznaczone są specjalnie utwardzone płyty mineralne oraz płyty wykonane z miękkiej wełny – tzw. wersja „soft-board”. Płyty twarde mają niski współczynnik pochłaniania dźwięku i dobrą izolacyjność dźwiękową, natomiast miękkie – wysoki współczynnik pochłaniania dźwięku i gorszą izolacyjność dźwiękową. O właściwościach akustycznych decyduje też sposób wykończenia płyt, a więc powierzchnia licowa, którą tworzą powłoki spełniające żądane funkcje wynikające z przeznaczenia.

Na przykład pozornie gładka i szczelna powierzchnia licowa pokryta powłoką „Akutex T” ma dużo mikroskopijnych otworków, przez które fale dźwiękowe wnikają w rdzeń z wełny szklanej, a jednocześnie charakteryzuje się wysokim współczynnikiem odbijania światła. Faktura powierzchni ma jednak tę właściwość, że światło ulega delikatnemu rozproszeniu w pomieszczeniu i nie oślepia, ani nie wywołuje refleksów (na przykład na ekranie monitora, lakierowanych przedmiotów). Z kolei powłoka typu „teflonowego” spełnia najwyższe wymagania sanitarne – można ją zmywać pod wysokim ciśnieniem. Kombinacja grubości płyty i rodzaje materiału użytego na okładziny decydują o własnościach akustycznych pochłaniania dźwięku i stopniu izolacyjności cieplnej.

W zależności od stopnia pochłaniania dźwięku oraz izolacyjności akustycznej wzdłużnej można wyróżnić sufity:

• izolujące i odbijające, odpowiednie do sal konferencyjnych, pokoi do rozmów, pojedynczych pokoi biurowych, korytarzy, toalet,
• pochłaniające, do biur jednoprzestrzennych, restauracji, kawiarni, sal komputerowych,
• izolacyjno-pochłaniające na średnim poziomie, odpowiednie do sal recepcyjnych, sklepów i sal wystawowych,
• izolujące i pochłaniające odpowiednie do pomieszczeń o wielorakim przeznaczeniu.

Interesującym rozwiązaniem jest system dźwiękochłonny wykonany z płyt typu „heraklith”. Stanowią je wiązane magnezytem płyty cementowo-wiórowe o strukturze drobno włóknistej bądź drobno porowatej. Takie płyty pochłaniają nie tylko dźwięk, lecz również dużą energię uderzeń w najcięższych warunkach, dlatego też mogą być wykorzystywane do wykonywania sufitów akustycznych na przykład w halach sportowych, gdzie często muszą wytrzymywać uderzenia piłki.

Podstawą instalacji sufitu akustycznego jest staranne planowanie obejmujące kilka ważnych punktów. Po pierwsze należy wziąć pod uwagę rodzaj pomieszczenia i jego funkcje. Kluczem do wyboru właściwego sufitu jest jasne zdefiniowanie sposobu wykorzystania obiektu. Wysokiej jakości sufit akustyczny zapewnia dobre środowisko akustyczne na wiele lat, jest trwały, funkcjonalny i kryje w sobie ogromne możliwości tworzenia ciekawych, innowacyjnych rozwiązań wystroju wnętrz. Dlatego też podejmując decyzję o zakupie systemu, nie należy kierować się wyłącznie ceną – trzeba uwzględnić dodatkowe wartości oferowane przez dobry sufit akustyczny: swobodę projektowania, oszczędność energii, trwałość, prostą obróbkę, łatwe utrzymanie i długi okres eksploatacji sufitu.

Nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne i materiałowe dają możliwość dowolnego kształtowania sufitów podwieszanych i mogą zaspokoić wysokie wymagania w zakresie formy, koloru i funkcji.